Πριν λίγες ημέρες, στα τέλη του Μαΐου, ανακοινώθηκε πως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) ενέταξε την εργασιακή εξουθένωση, ή αλλιώς το burnout, στην διεθνή κατάταξη των επισήμως αναγνωρισμένων ασθενειών. Ο οργανισμός χαρακτήρισε το burnout ως «ένα σύνδρομο που θεωρείται ότι προέρχεται από το χρόνιο στρες στο χώρο εργασίας και που δεν έχει αντιμετωπιστεί με επιτυχία».
Παρόλο που η επίσημη αναγνώριση έγινε τόσο πρόσφατα, το burnout είναι μία κατάσταση που έχουν αντιμετωπίσει ή αντιμετωπίζουν αυτή την στιγμή πολλοί άνθρωποι γύρω μας.
-Τι είναι όμως το burnout;
-Πώς μπορεί να καταλάβει κανείς αν είναι απλά κουρασμένος ή αν όντως πάσχει από το σύνδρομο;
-Και αν τελικά έχει κανείς burnout πώς το ξεπερνά;
Στη συνέχεια του άρθρου θα βρείτε τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα.
Τα χαρακτηριστικά του burnout
Ίσως η πρώτη λέξη που σας έρχεται στο μυαλό να είναι η κούραση. Αν και η κούραση πράγματι είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της εργασιακής εξουθένωσης, το σύνδρομο αυτό αναφέρεται σε μια πιο βαθιά και πιο σοβαρή ψυχολογική, συναισθηματική και σωματική κατάσταση.
Όταν είναι κανείς κουρασμένος εξακολουθεί να αισθάνεται άγχος, κίνητρα, ενθουσιασμό ή ανησυχία για διάφορα εργασιακά ζητήματα. Όταν όμως έχει burnout, θα λέγαμε ότι είναι σαν να έχει “στραγγίξει” εσωτερικά από αποθέματα δυνάμεων, όρεξης και ενέργειας.
Υπάρχουν 3 χαρακτηριστικές καταστάσεις που αποτελούν συμπτώματα εργασιακής εξουθένωσης.
1) Εξάντληση συναισθηματική και σωματική. Ίσως για για μεγάλο χρονικό διάστημα (από μερικούς μήνες έως και χρόνια) να αισθάνεστε μεγάλη δυσκολία να σηκωθείτε από το κρεβάτι για να πάτε στην δουλειά, ακόμα κι αν έχετε κοιμηθεί αρκετές ώρες. Σε άλλες περιπτώσεις ίσως σας ταλαιπωρεί η αϋπνία, παρότι αισθάνεστε κούραση.
Επίσης στην δουλειά “σέρνεστε”, λείπει ο ενθουσιασμός, δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε και να φέρετε εις πέρας ακόμα και την πιο απλή από τις υποχρεώσεις σας. Σε επίπεδο σωματικής υγείας, το burnout, συχνά μεταφράζεται σε ημικρανίες, πόνους στον αυχένα και στο στομάχι.
2) Αποστασιοποίηση και κυνισμός. Το άτομο που έχει burnout μοιάζει να μην ενδιαφέρεται πλέον για την δουλειά (παρότι στο παρελθόν έδειχνε ενθουσιασμό και ενέργεια) ή για τους συναδέλφους του, και σταδιακά αρχίζει να απομονώνεται από αυτούς. Είναι αρνητικό και το εκφράζει με αδιαφορία. Αισθάνεται “κενό” και πολύ συχνά εκδηλώνει μία κυνική ή και επικριτική συμπεριφορά στον χώρο εργασίας. Όσο περνάει ο καιρός τόσο περισσότερο αποστασιοποιείται και μερικές φορές κάνει κατάχρηση φαγητού, αλκοόλ κτλ. Έτσι στοχεύει είτε να αισθανθεί προσωρινά καλύτερα, είτε να “μην αισθάνεται τίποτα απολύτως”.
3) Έλλειψη ικανοποίησης και αναποτελεσματικότητα. Πολύ βασικό χαρακτηριστικό στο burnout, είναι η απουσία ικανοποίησης για τα επιτεύγματα που καταφέρνει κανείς στην δουλειά του. Το άτομο αισθάνεται πως μάταια δουλεύει, χωρίς να μπορεί να συνδέσει την προσπάθειά του με κάποιον σκοπό.
Γίνεται ολοένα και λιγότερο παραγωγικό, με έλλειψη δημιουργικότητας και την αίσθηση ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό δεν συνέβαινε από την αρχή όταν ξεκίνησε την συγκεκριμένη δουλειά, αλλά σταδιακά με την πάροδο του χρόνου.
Ίσως κάποια από τα παραπάνω να σας θυμίζουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης και έχετε δίκιο καθώς υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Η μεγάλη όμως διαφορά μεταξύ κατάθλιψης και burnout είναι ότι τα συμπτώματα στο δεύτερο περιορίζονται μόνο σε ό,τι έχει να κάνει με τον χώρο εργασίας, ενώ η κατάθλιψη επεκτείνεται σε διάφορους τομείς της ζωής.
Οι παράγοντες που οδηγούν στο burnout είναι πολλοί. Μπορεί να είναι τα εξαντλητικά ωράρια για πολλά συνεχόμενα χρόνια, ή αν έχει αναλάβει κανείς πολύ περισσότερες υποχρεώσεις από όσες θα έπρεπε. Σε άλλες περιπτώσεις έχει κάνει με την μη αναγνώριση της δουλειάς που κάνει κανείς από τους ανώτερούς του ή το συνεχές κλίμα αβεβαιότητα και εργασιακής ανασφάλειας. Το χρόνιο στρες που προκαλούν αυτές οι συνθήκες συσσωρεύεται, και τα αποθέματα των συναισθηματικών δυνάμεων αρχίζουν να εξαντλούνται. Τότε κάνει την εμφάνισή της η εργασιακή εξουθένωση.
Πώς θα ξεπεράσεις το burnout
Αν παρατηρείτε στον εαυτό σας κάποια από τα συμπτώματα της εργασιακή εξουθένωσης, μπορείτε να δώσετε ένα τέλος σε αυτή την κατάσταση, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές στην καθημερινότητά σας. Κάποιες αποτελεσματικές λύσεις, που έχουν βοηθήσει πολύ κόσμο να το ξεπεράσει είναι οι εξής:
1. Κάντε την αυτοφροντίδα κανόνα και όχι εξαίρεση
Το να φροντίζεις τον εαυτό σου δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάγκη. Θα είχες την απαίτηση από ένα αυτοκίνητο που δεν φροντίζεις με τον τρόπο που πρέπει, να έχει την ίδια απόδοση καθώς περνούν τα χρόνια; Πώς είναι δυνατόν να απαιτείς κάτι τέτοιο από τον εαυτό σου. Το στρες και η πίεση προκαλούν αυξημένη έκκριση κορτιζόλης, γνωστής και ως “ορμόνης του στρες”. Αυτό δεν μπορείτε να το αλλάξετε. Είναι μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Αυτό που μπορείτε να αλλάξετε, είναι τις ίδιες τις συνθήκες. Να διαλέξετε σε τι θα εκτίθεται ο εαυτός σας και σε ποιο βαθμό.
Η αυτοφροντίδα έχει αποτελέσματα όταν είναι μέρος μίας καθημερινής ρουτίνας. Αν κάνετε κάτι που σας ευχαριστεί μία στο τόσο, τότε θα αισθάνεστε όμορφα μία στο τόσο! Κάντε διαλείμματα, τεντωθείτε, περπατήστε, κάντε γιόγκα, απολαύστε ένα μασάζ ή ένα αφρόλουτρο. Μόλις αρχίσετε να αντιμετωπίζετε την αυτοφροντίδα, όχι ως χάσιμο χρόνου, αλλά ως απαραίτητο κομμάτι για να μπορείτε να είστε πιο λειτουργικοί και με αυξημένη ενέργεια στην καθημερινότητά σας τότε θα βρείτε και τον χρόνο και τον τρόπο.
2. Βάλτε προτεραιότητες και όρια
Διαβάζοντας το προηγούμενο ίσως σκεφτήκατε, “ωραία μας τα λες αλλά δεν έχω χρόνο”. Κι όμως. Γνωρίζω καλά ότι το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη χρόνου, αλλά η νοοτροπία. Μπορείτε μόλις ξυπνάτε αντί να ελέγχετε τα email, να κάνετε ένα ντουζ απολαμβάνοντας αυτό που συμβαίνει και να τρώτε ένα θρεπτικό πρωινό; Μπορείτε το βράδυ για μία ώρα πριν τον ύπνο να απομακρύνεστε από ηλεκτρονικές συσκευές και να έχετε μία βραδινή ρουτίνα που σας αποφορτίζει σε σώμα και νου;
Επανεξετάστε το πρόγραμμά σας και αποφασίστε πού είναι σημαντικό να αφιερώσετε την ενέργειά σας αυτή την περίοδο. Σκεφτείτε το σαν ζυγαριά. Για να ισορροπήσει χρειάζεται να βάλετε τις σωστές δόσεις από όλους τομείς της ζωής σας, όπως η δουλειά, η προσωπική ζωή, η υγεία, η διασκέδαση κτλ. Αφήστε πράγματα για άλλη στιγμή ή πείτε όχι, αν απλά σας βαραίνουν χωρίς να είναι σημαντικά.
3. Κάντε ποιοτικές επιλογές στον ελεύθερό σας χρόνο
Τα Σαββατοκύριακα και στις διακοπές σας επιλέξτε να κάνετε πράγματα που σας βγάζουν από την καθημερινή σας ρουτίνα και ενεργοποιούν το μυαλό και τις αισθήσεις σας με νέα ερεθίσματα.
Αν περνάτε στην δουλειά πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή, κάντε επιλογές που σας απομακρύνουν από την χρήση ηλεκτρονικών συσκευών και σας τροφοδοτούν με νέες παραστάσεις. Ξυπνήστε το σώμα σας με δραστηριότητες που σας διασκεδάζουν και κάνουν καλό στην ευεξία σας.
Έτσι θα γεμίσετε τις μπαταρίες σας και θα μπορείτε να πλοηγείστε στην καθημερινότητά σας με καλή διάθεση, διαύγεια και υψηλά επίπεδα ενέργειας.
4. Βελτιώστε τον ύπνο και την διατροφή σας
Δημιουργήστε μία ρουτίνα που θα σας βοηθήσει να έχετε καλύτερο ύπνο. Εστιάστε στο τι τρώτε και πώς το τρώτε. Έχετε ένα σώμα και μέσα του κουβαλάει τον νου, τα συναισθήματα και τις σκέψεις σας. Διατηρείστε το στην καλύτερη δυνατή κατάσταση και φερθείτε του με σεβασμό. Αν αισθάνεστε όμορφα μέσα στο σώμα σας, τότε θα μπορείτε να κάνετε ομορφότερες και χρησιμότερες σκέψεις.
5. Ζητήστε βοήθεια
Η ανάκαμψη από το burnout θέλει χρόνο, συνέπεια και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Δεν θα γίνει με ένα μάθημα yoga, ένα καλό γεύμα, ένα Σαββατοκύριακο στην φύση. Είναι αλλαγή νοητικής κατεύθυνσης. Αναζητήστε τους τρόπους για να το ξεπεράσετε αποτελεσματικά.
Στο παράδειγμα που είπαμε πριν με το αυτοκίνητο, αν ακούγατε να κάνει κάποιον περίεργο ήχο, λογικά θα πηγαίνατε στον μηχανικό για να το επαναφέρετε στην σωστή του λειτουργία. Eίναι σημαντικό να απευθυνθείτε στους ειδικούς προκειμένου να φροντίσετε την ψυχική και σωματική σας υγεία, ώστε να έχετε ουσιαστικά αποτελέσματα.
Στην εποχή που ζούμε με τους γρήγορους ρυθμούς και τις αυξανόμενες απαιτήσεις, παρατηρείται το φαινόμενο του burnout στους εργαζόμενους όλο και πιο συχνά. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που ολοένα και περισσότερες εταιρίες, προσφέρουν πλέον στους υπαλλήλους τους προγράμματα που έχουν να κάνουν με το wellness, της ψυχική και την σωματική υγεία.
Να θυμάστε ότι τίποτα δεν αξίζει περισσότερο από την προσωπική σας γαλήνη και ισορροπία. Αν αισθάνεστε ότι θέλετε να προσφέρετε στον εαυτό σας τα εργαλεία για να ξεπεράσει μία κατάσταση, όπως είναι το burnout, θα χαρώ να το κάνουμε μαζί και να σας υποστηρίξω. Δείτε πώς εδώ.
Δείτε επίσης
Τα σημάδια του χρόνιου στρες στο σώμα – Αναγνώριση και διαχείριση
Χρόνιος πόνος: Πώς να τον αποδυναμώσεις αντί να τον θρέψεις
H άσκηση mindfulness των 5 αισθήσεων
Η αξία της αυτοφροντίδας για υγιή νου, σώμα & πνεύμα
5 σημάδια ότι χρειάζεστε ένα διάλειμμα (που θα σας εκτοξεύσει ακόμα ψηλότερα!)
