Πώς θα χτίσεις ψυχική αντοχή

«Θεέ μου χάρισέ μου την ηρεμία για να δεχτώ τα πράγματα που δεν μπορώ ν’ αλλάξω, το κουράγιο για ν’ αλλάξω τα πράγματα που μπορώ και τη σοφία για να μπορώ να διακρίνω τη διαφορά»

Ράινχολντ Νίμπουρ

Αμερικανός θεολόγος και στοχαστής

Αισθανόμαστε ασφαλείς όταν πιστεύουμε πως έχουμε τον έλεγχο κάποιας κατάστασης. Σε αρκετές περιπτώσεις όμως δυσκολευόμαστε να έχουμε καλό έλεγχο του εαυτού μας και της ζωής μας με αποτέλεσμα να γινόμαστε ευάλωτοι. Γινόμαστε ευάλωτοι σε συναισθήματα, σε πάθη, σε αντιλήψεις και σε προσδοκίες. Το να έχεις πραγματικά καλό έλεγχο του εαυτού σου και της ζωής σου, ξεκινά από το να καλλιεργήσεις την ικανότητα να διακρίνεις και να αποδέχεσαι τι πραγματικά μπορείς να ελέγξεις και τι δεν μπορείς να ελέγξεις.

Όλοι οι άνθρωποι μπορούμε να εξασκηθούμε και να βελτιωθούμε στο να κάνουμε αυτή την διάκριση. Αν επιλέξουμε να εξασκηθούμε χτίζουμε ψυχική ανθεκτικότητα. Χτίζουμε δηλαδή την ικανότητα να προσαρμοζόμαστε θετικά σε ανεπιθύμητα ή ακόμα και τραυματικά γεγονότα, και να ανακάμπτουμε.

Αν κάποιες φορές αισθάνεσαι ευάλωτος εξαιτίας συγκεκριμένων σκέψεων, συναισθημάτων ή καταστάσεων που βιώνεις, είναι απαραίτητο να ασχοληθείς ενεργά με το να μάθεις να επικεντρώνεσαι στα πράγματα που μπορείς να ελέγξεις, και να προσπερνάς τα πράγματα που δεν μπορείς να ελέγξεις.

Στο άρθρο αυτό θα σου παρουσιάσω παραδείγματα καταστάσεων που σίγουρα ανήκουν στον έλεγχό σου και παραδείγματα καταστάσεων που σίγουρα δεν ανήκουν στον έλεγχό σου. Όλα όσα θα διαβάσεις αφορούν καταστάσεις που εμφανίζονται καθημερινά μπροστά σου. Παρατήρησε σε ποιες από αυτές καταφέρνεις να παραμένεις ανθεκτικός απέναντί τους, και σε ποιες είναι πιθανότερο να γίνεσαι ευάλωτος.

Ο σκοπός του άρθρου είναι να το χρησιμοποιήσεις σαν έναν οδηγό που θα σε βοηθήσει να προσπερνάς τα πράγματα που δεν μπορείς να επηρεάσεις και να επικεντρώνεσαι σε ό,τι μπορείς να επηρεάσεις. Έτσι θα καταφέρεις να πάρεις τη ζωή σου στα χέρια σου.

Ο έλεγχος είναι στο χέρι σου

Διάβασε με προσοχή τέσσερις καταστάσεις που καθημερινά επηρεάζουν το πώς αισθάνεσαι και το πώς σκέφτεσαι. Είναι καταστάσεις που μπορείς να τις ελέγξεις και γι’ αυτό είναι σημαντικό να επικεντρωθείς σε αυτές. Ο καλός έλεγχος αυτών των καταστάσεων θα σε δυναμώσει και θα διευρύνει τις ψυχικές σου αντοχές.

1. Ο τρόπος που λειτουργείς μέσα στις προσωπικές σου σχέσεις

Είναι αποκλειστικά δική σου ευθύνη το πώς λειτουργείς μέσα σε μία σχέση ρομαντική, οικογενειακή, φιλική, συνεργατική κτλ. Ο τρόπος που συσχετίζεσαι με τους ανθρώπους γύρω σου καθορίζει σε μεγάλο βαθμό πόσο ευχάριστη και λειτουργική είναι η καθημερινότητά σου.

Ξεκίνα να εστιάζεις και να ελέγχεις τον τρόπο που:

• δείχνεις ενδιαφέρον
• δείχνεις σεβασμό
• εκδηλώνεις τον αληθινό σου εαυτό και τα πραγματικά σου συναισθήματα
• θέτεις υγιή όρια
• είσαι καλός ακροατής χωρίς προκαταλήψεις

2. Το πώς περνάς τον ελεύθερο σου χρόνο

Μπορεί να μην είναι πάντα εφικτό να έχεις έλεγχο πόσο ελεύθερο χρόνο διαθέτεις, πάντα όμως έχεις έλεγχο στο τι κάνεις με τον ελεύθερό σου χρόνο.

Ξεκίνα να επιλέγεις να αφιερώνεις τον χρόνο σου σε δραστηριότητες που:

• ωφελούν την υγεία σου
• δυναμώνουν το μυαλό σου
• σε τροφοδοτούν με έμπνευση και δημιουργικότητα
• σου δίνουν ενέργεια
• συμβάλλουν στην προσωπική σου ανάπτυξη
• σου δίνουν χαρά σε εξισορροπούν

3. Το πώς φροντίζεις για τις ανάγκες σου

Μέσα σε ένα 24ωρο έχεις υποχρεώσεις και ανάγκες. Ανήκει στον δικό σου έλεγχο να αφιερώνεις μέρος του χρόνου σου στο να υπηρετείς τις ανάγκες σου.

Ξεκίνα να φροντίζεις ότι:

• επιλέγεις μία καλή και θρεπτική διατροφή
• προστατεύεις τον εαυτό σου από καταχρήσεις
• ξεκουράζεσαι αρκετά σε σωματικό και νοητικό επίπεδο
• πίνεις νερό
• αποφορτίζεσαι από το στρες και την ένταση
• κινείσαι και κάνεις κάποιου είδους άσκηση

4. Το πώς αντιδράς σε ανεπιθύμητες καταστάσεις

Το αν θα γίνει κάτι που θα σου προκαλέσει εκνευρισμό, στρες ή απογοήτευση δεν είναι στο χέρι σου. Είναι όμως 100% στο χέρι σου να μάθεις να μην παρασύρεσαι από τα δυσάρεστα συναισθήματα και να επιλέγεις συνειδητά την στάση σου.

Ξεκίνα να καλλιεργείς τις συνήθειες:

• Να φέρνεις την προσοχή σου στην αναπνοή σου όταν αισθάνεσαι την ισορροπία σου να διαταράσσεται.
• Να κάνεις παύση και να καθυστερείς την αντίδρασή σου για 5-10 δευτερόλεπτα. Αυτά τα δευτερόλεπτα είναι αρκετά για να ανακτήσεις τον έλεγχο της αντίδρασής σου και να επιλέξεις τι στάση θα κρατήσεις.

Από αυτές τις 4 καταστάσεις επίλεξε εκείνη στην οποία αισθάνεσαι την ανάγκη να αποκτήσεις καλύτερο έλεγχο αυτή την περίοδο. Στο επόμενο διάστημα κάνε εξάσκηση εστιάζοντας την προσοχή σου σε αυτή.

Ο έλεγχος δεν είναι στο χέρι σου

 Τα επόμενα τέσσερα παραδείγματα αφορούν καταστάσεις στις οποίες δεν μπορούμε να έχουμε τον έλεγχο, συχνά όμως προσπαθούμε (μάταια) να τις ελέγξουμε με αποτέλεσμα να γινόμαστε ευάλωτοι.

1. Η αλλαγή και το απρόοπτο

Είναι σύνηθες να αντιστέκεται κανείς στην αναπόφευκτη αλλαγή των πραγμάτων.

Τα πάντα αλλάζουν. Ο εαυτός, οι άνθρωποι, οι σχέσεις, τα θέλω, οι ανάγκες, το σώμα, η κοινωνία…. “Τὰ πάντα ῥεῖ” όπως είπε ο Ηράκλειτος.
Όταν κάτι αλλάζει και δεν μας είναι αρεστό, έχουμε την τάση να αντιστεκόμαστε σε αυτό. Να παλεύουμε μαζί του. Παρατήρησε πως όσο περισσότερο παλεύεις, τόσο περισσότερο βασανίζεσαι. Η λύση είναι να μάθεις να αποδέχεσαι την αλλαγή. Αυτό δεν σημαίνει να κάθεσαι παθητικά για να σε παρασύρει κάποια αλλαγή. Σημαίνει να κατέχεις την ικανότητα να σκέφτεσαι πρακτικά και να εξετάζεις τι είναι το καλύτερο που μπορείς να κάνεις, με δεδομένο ότι αυτό που μέχρι τώρα γνώριζες έχει αλλάξει.

2. Το παρελθόν

Το παρελθόν δεν μπορείς να το αλλάξεις. Μπορείς όμως να κάνεις ειρήνη μαζί του. Συγχώρεσε τα λάθη τα δικά σου ή άλλων ανθρώπων. Η συγχώρεση είναι μία διαδικασία λυτρωτική που θα σε δυναμώσει. Υιοθέτησε την συνήθεια να σταματάς το μυαλό σου όταν αρχίζει και απασχολείται με το παρελθόν. Επικεντρώσου στο τι θα κάνεις για να προχωρήσεις μπροστά και να εξελιχθείς.
Αυτό που πραγματικά μπορείς να ελέγξεις είναι το τι κάνεις τώρα, την κάθε δεδομένη στιγμή. Κάθε στιγμή που περνάει και γίνεται παρελθόν, παύει να ανήκει στον έλεγχο σου. Ξεκίνα να παρατηρείς πώς ο τρόπος που διαχειρίζεσαι το τώρα, επηρεάζει αυτό που συναντάς στο μέλλον. Σου προτείνω να στοχαστείς πάνω σε αυτό.

3. Η συμπεριφορά και οι σκέψεις άλλων ανθρώπων.

Είναι αδύνατο να ελέγξεις πώς σκέφτεται, πώς αντιλαμβάνεται τα πράγματα και πώς αισθάνεται ένας άλλος άνθρωπος. Ακόμα και για τους πιο κοντινούς σου ανθρώπους χρειάζεται να αποδεχθείς το γεγονός, ότι ο τρόπος που βλέπουν κάποιες καταστάσεις, διαφέρει από τον τρόπο που τις βλέπεις εσύ. Παρατήρησε μήπως καταβάλλεις προσπάθεια να αλλάξεις τους άλλους. Αν το κάνεις, διερεύνησε ποιες ψευδαισθήσεις ίσως διατηρείς. Μέσα σε μια σχέση το μόνο που πραγματικά ελέγχεις είναι το ποιος είσαι ΕΣΥ. Ελέγχεις την στάση σου, τα όριά σου, και το τι προσφέρεις μέσα στην σχέση.

4. Γεγονότα που υπερβαίνουν εσένα

Η ειδησεογραφία είναι γεμάτη από ειδήσεις που μπορούν να σε κάνουν να αισθανθείς ευάλωτος. Μάθε πώς να ισορροπείς μεταξύ του «παραμένω ενημερωμένος» και του «παραμένω ψυχικά υγιής». Θέλει μέτρο και καλά κριτήρια. Σταμάτα να εστιάζεις σε πράγματα που δεν μπορείς να ελέγξεις την εξέλιξή τους (αν το κάνεις). Επικεντρώσου στο πώς με βάση αυτά που μαθαίνεις μπορείς να δημιουργήσεις θετικό αντίκτυπο στην δική σου σφαίρα επιρροής.
Σαν παράδειγμα, είναι 100% βέβαιο ότι δεν ανήκει στον έλεγχό σου το πόσο μολύνεται το περιβάλλον. Δεν βοηθά πουθενά, ούτε έχει νόημα, να  φορτώνεσαι το βάρος της ευθύνης όλου του προβλήματος στους ώμους σου. Αν όμως σε ενδιαφέρει το περιβάλλον (ή ό,τι άλλο), φρόντισε να το επιβαρύνεις όσο λιγότερο περνάει από το χέρι σου.

Από αυτά τα 4 παραδείγματα, επίλεξε εκείνο στο όποιο πιστεύεις ότι έχεις μεγαλύτερη ανάγκη να μάθεις να αποδέχεσαι ότι δεν το ελέγχεις. Ξεκίνα από αύριο να κάνεις εξάσκηση σε αυτό που θα επιλέξεις.

Στην πράξη

Πάρε σήμερα την απόφαση να αποβάλεις την ψευδαίσθηση του ελέγχου που σε καθιστά ευάλωτο, και να αρχίσεις να ασχολείσαι με όλα όσα θα σε κάνουν ψυχικά ανθεκτικό. Εσύ έχεις και την δύναμη, αλλά και την ευθύνη να το κάνεις.

Το “κλειδί” είναι:

• ήρεμη αποδοχή για τα πράγματα που δεν μπορείς να αλλάξεις
• εστίαση και ανάληψη δράσης στα πράγματα που μπορείς να αλλάξεις
• επίγνωση για να διακρίνεις την διαφορά μεταξύ αυτών των δύο

Οι ιδέες που μοιράστηκα μαζί σου θα σε βοηθήσουν να δυναμώσεις τις αντοχές σου και να αποκτήσεις πραγματικά τον έλεγχο του πώς θες να ζεις την ζωή σου. Θα σε βοηθήσουν να κάνεις θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι και χρησιμοποιείς τις δυνατότητές σου. Μέσα από την εξάσκηση θα πετύχεις αλλαγές που μπορούν να προκαλέσουν τεράστια βελτίωση στο πώς αισθάνεσαι και στο τι πετυχαίνεις.