Λόγια Σοφίας: Η διατήρηση της ψυχραιμίας

Blog, Coaching, Προσωπική Ανάπτυξη

27/02/2022

«Με συνεπή πρακτική σε βάθος χρόνου και χωρίς προσκόλληση σε προσδοκίες για το αποτέλεσμα αυτά (οι οδύνες) θα εξαλειφθούν»

«abhyasa vairagyabhyam tan nirodhah»

Yoga Sutras, Patanjali, Κεφάλαιο 1, στίχος 12

Όλη η ανθρώπινη σοφία μπορεί να χωρέσει σε έναν κατάλογο από γνωμικά και αποφθέγματα. Ένας ευφυής λόγος εκφρασμένος σε μία ή δύο προτάσεις μερικές φορές έχει τη δύναμη να σε φωτίσει περισσότερο συγκριτικά με πολυσέλιδους τόμους.

Στο σημερινό άρθρο θα μοιραστώ μαζί σας έναν τρόπο που θα σας βοηθήσει να καλλιεργήσετε και να διατηρήσετε την ψυχραιμία μας. Είναι σημαντικό, διότι όταν οι άνθρωποι χάνουν την ψυχραιμία τους, χάνουν την ικανότητά τους για ορθή σκέψη και κατάλληλη δράση.

Θα σας προτείνω ένα τρόπο για να καλλιεργήσετε την ικανότητά σας για ψυχραιμία όταν χρειάζεται, που βασίζεται σε λόγια σοφίας που πραγματικά είμαστε τυχεροί που έχουν διασωθεί και μπορούμε να τα μελετάμε έως και σήμερα. Πρόκειται για ένα από τα Sutra (η σανσκριτική απόδοση της λέξης αφορισμός/απόφθεγμα) του Patanjali, ενός σοφού της αρχαιότητας. Το συγκεκριμένο sutra μας λέει το εξής: «Με συνεπή πρακτική σε βάθος χρόνου και χωρίς προσκόλληση σε προσδοκίες για το αποτέλεσμα αυτά θα εξαλειφθούν. Η λέξη «αυτά» αναφέρεται σε ό,τι προκαλεί οδύνη ή δυσκολία στον άνθρωπο. Αναφέρεται σε κάθε εμπόδιο που καλείσαι να ξεπεράσεις προκειμένου να πετύχεις κάτι καλύτερο.

Η έλλειψη ψυχραιμίας είναι σίγουρα μία κατάσταση οδυνηρή για τον άνθρωπο. Διαβάστε πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε πρακτικά την οδηγία του Patanjali, ώστε να καλλιεργήσουμε την ικανότητά μας να διατηρούμε την ψυχραιμία μας σε έναν κόσμο γεμάτο ανατροπές.

Διατήρηση της ψυχραιμίας μέσα στην αλλαγή

Ψυχραιμία είναι η ικανότητά να αντιμετωπίζεις μη επιθυμητές ή και δυσάρεστες καταστάσεις με ακεραιότητα και με καθαρό μυαλό, χωρίς να σε κυριεύουν τα συναισθήματά σου. Είναι το να παραμένεις ενεργητικά ήρεμος και παρατηρητικός.

Ψύχραιμος δεν γεννιέσαι αλλά μπορείς να γίνεις εφόσον το καλλιεργήσεις. Εδώ λοιπόν ταιριάζει η πρώτη οδηγία που μας δίνει ο Patanjali και την εκφράζει η σανσκριτική λέξη abhyasa. Nα σημειώσω ότι στην σανσκριτική γλώσσα η κάθε λέξη είναι πολύ πλούσια σε νόημα και για να την αποδόσεις χρειάζεται συνήθως μία ή και παραπάνω προτάσεις.

Abhyasa λοιπόν είναι η δουλειά που γίνεται με συνέπεια και φέρνει αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου. Είναι εύκολα κατανοητό πως όταν δουλέψεις με συνέπεια θα πετύχεις κάποιου είδους εξέλιξη ή βελτίωση. Αυτό ταιριάζει σε ό,τι κάνεις, από το να πάρεις μία προαγωγή στη δουλειά σου, μέχρι να δυναμώσεις το σώμα σου, να καλλιεργήσεις το μυαλό σου, να γίνεις πιο ψύχραιμος κτλ.

Ακόμα όμως κι αν δουλεύεις/εξασκείσαι με συνέπεια, υπάρχει ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να σαμποτάρει την προσπάθειά σου. Είναι η προσκόλληση σε κάποια προσδοκία σχετικά με το πώς ακριβώς θες να έρθει το αποτέλεσμα της προσπάθειάς σου. Οι προσκολλήσεις σε ιδέες, πράγματα ή καταστάσεις είναι πρόσφορο έδαφος για οδύνη, διότι σε εμποδίζουν να διαχειριστείς τα πράγματα όπως θα έρθουν. Σαν παράδειγμα ένας από τους κύριους λόγους που μπορεί να μας κάνει να χάσουμε την ψυχραιμία μας είναι η αποστροφή μας σε αυτό που συμβαίνει, επειδή είναι διαφορετικό από αυτό που θέλουμε να συμβεί!

Εδώ λοιπόν τα σοφά λόγια του Patanjali μας δίνουν την δεύτερη οδηγία που στα σανσκριτικά λέγεται vairagya, και σημαίνει να μην έχεις προσκόλληση σε προσδοκίες για το αποτέλεσμα. Όταν είσαι απαλλαγμένος από αυτό θα καταφέρεις να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου και την ακεραιότητά σου, σε στιγμές που τα δεδομένα ανατρέπονται και λαμβάνουν χώρα αλλαγές που δεν τις είχες υπολογίσει.

Μέσα από αυτή την στάση ψυχραιμίας θα καταφέρεις να δεις πώς θα ευθυγραμμιστείς ξανά με τους μεγαλύτερους σκοπούς στη ζωή. Σκοπούς που υπερβαίνουν κάθε στιγμιαία συγκυρία. Θέλω να πω ότι στο τέλος της ημέρας, σκοπός δεν είναι η «τάδε» δουλειά, αλλά η αίσθηση της εξέλιξης και της επίτευξης. Σκοπός δεν είναι να μοιάσεις με «εκείνη» την εικόνα, αλλά να έχεις την καλύτερη δυνατή αίσθηση εαυτού.

Η καλλιέργεια λοιπόν της vairagya ως νοοτροπία θα σε βοηθήσει να γίνεις ένα άνθρωπος με ψυχραιμία, ικανός να βλέπεις την μεγάλη και ευρεία εικόνα των καταστάσεων .

Η vairagya είναι επίσης ο τρόπος να μην συγκρίνεις το τώρα με αυτό που ήταν κάποτε. Μία τέτοιου είδους σύγκριση μπορεί να δημιουργήσει αποστροφή στο «τώρα» και αυτό σίγουρα δεν βοηθά. Γιατί ουσιαστικά μόνο αυτό το «τώρα» έχεις πραγματικά στην διάθεσή σου. Μόνο στο «τώρα» μπορείς να αναλάβεις δράση και να κάνεις το καλύτερο που μπορείς να κάνεις.

Τα 4 στάδια της μη προσκόλλησης

Οι αφορισμοί (sutras) του Patanjali μας πληροφορούν επίσης ότι η καλλιέργεια της μη προσκόλλησης περνάει από 4 στάδια. Είναι χρήσιμο να τα διαβάσεις για να διαπιστώσεις σε πιο στάδιο βρίσκεσαι. Έτσι θα καταλάβεις σε τι χρειάζεται να δώσεις προσοχή ώστε να λειτουργείς στη ζωή σου με όσο το δυνατό περισσότερη ψυχραιμία και ακεραιότητα.

–Το πρώτο στάδιο (Yatamana): Η συνειδητή απομάκρυνση από τις «σκανδάλες»
Αφορά το να κάνεις συνειδητή προσπάθεια να απομακρύνεις τον εαυτό σου από τις αισθητηριακές «σκανδάλες» που προκαλούν προσκόλληση. Επομένως αυτό που πρακτικά καλείσαι να κάνεις είναι να φέρνεις ξεκάθαρα επίγνωση στα πράγματα από τα οποία χρειάζεται να απομακρυνθείς ή να περιορίσεις.

–Το δεύτερο στάδιο (Vyatireka): Η ξεκάθαρη συνειδητοποίηση της προσκόλλησης
Σε αυτό το στάδιο είσαι πιο συνειδητοποιημένος και αναγνωρίζεις ξεκάθαρα την προσκόλλησή σου προς συγκεκριμένα πράγματα. Γνωρίζεις λοιπόν τους παράγοντες που μπορούν να σε κάνουν να χάσεις την ψύχραιμη οπτική σου για τα πράγματα. Η «δουλειά σου είναι» να χρησιμοποιείς αυτή την συνειδητότητα εμποδίζοντάς το να σου συμβεί.

– Το τρίτο στάδιο (Ekendriya): Από τον έλεγχο των αισθήσεων στον έλεγχο του μυαλού
Έχεις κατακτήσει πλέον σε έναν καλό βαθμό τον αυτοέλεγχο των αισθήσεων απέναντι στο αντικείμενο της προσκόλλησης. Το μυαλό ωστόσο συνεχίζει να έχει προσκόλληση σε κάτι συγκεκριμένο και αποστροφή όταν συμβαίνει κάτι διαφορετικό. Έχεις λοιπόν καταφέρει να μην αντιδράς παρορμητικά και με έλλειψη ψυχραιμίας μπροστά στην ανατροπή, στο μυαλό σου όμως συντηρείται ακόμα η οδύνη. Η ψυχραιμία σου είναι εύθραυστη. Αυτό που θα σε βοηθήσει να διατηρείς την ψυχραιμία σου είναι να δουλέψεις με τα εργαλεία του mindfulness και του διαλογισμού. Έτσι θα εξοικειώσεις περισσότερο το μυαλό με την αποδοχή της μη μονιμότητας των πραγμάτων.

-Το τέταρτο στάδιο (Vasirara): Η χρήση της εστίασης για αποφυγή της προσκόλλησης.
Έχοντας δουλέψει τα τρία προηγούμενα στάδια για κάποιο χρονικό διάστημα με τον τρόπο που αναφέρω παραπάνω, θα μπορείς τώρα στο 4^ο στάδιο να εστιάζεις ευκολότερα στην μεγάλη και πιο συμπεριληπτική εικόνα. Χρησιμοποίησε την «ακονισμένη» σου ικανότητα για καλή και ψύχραιμη εστίαση, για να εντοπίζεις τις διαφορετικές «διαδρομές» που μπορείς να επιλέξεις για να εκπληρώσεις τον σκοπό σου.

Έχοντας κατακτήσει μία καλή λειτουργικότητα και στα 4 στάδια και χρησιμοποιώντας την επίγνωση σου θα καταφέρνεις να παραμένεις ψύχραιμος και να αναλαμβάνεις δράση όταν οι συνθήκες ανατρέπονται.

Στην πράξη

Σε έναν κόσμο γεμάτο με αλλαγές και ανατροπές είναι απαραίτητο να μάθεις να συμβαδίζεις με την αλλαγή, διατηρώντας την ψυχραιμία σου απέναντι στα νέα δεδομένα. Να αναγνωρίζεις ότι το μόνο βέβαιο πράγμα στη ζωή είναι η μη μονιμότητα των πραγμάτων. Τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών.

Ένας τρόπος για να καλλιεργήσεις ψυχραιμία είναι: «Με συνεπή πρακτική σε βάθος χρόνου και χωρίς προσκόλληση σε προσδοκίες για το αποτέλεσμα»

Εύχομαι αυτά τα λόγια σοφίας να αποτελέσουν για εσένα έναυσμα για πρακτική και νοητική μεταστροφή προς μία νοοτροπία που θα σε βοηθά και θα σε υποστηρίζει.