Διαλογισμός δεν είναι να μην σκέφτεσαι. Τότε τι είναι;

Η πρακτική του διαλογισμού εδώ και χρόνια έχει βγει από τα στενά όρια των βουδιστικών μοναστηριών ή κλειστών συλλόγων και ομάδων.

Έχει μπει σε νοσοκομεία, σχολεία, εταιρίες, μονάδες υποστήριξης και στην καθημερινότητα πολλών. Και αυτό είναι υπέροχο.

Για να κάνω ακόμα πιο σαφές ότι δεν πρόκειται για ένα προνόμιο των «ολίγων και εκλεκτών», σκεφτείτε ότι για να κάνεις διαλογισμό χρειάζεται μόνο ένα πράγμα. Να έχεις νου. Προφανώς χρειάζεσαι μέθοδο, εξάσκηση, συνέπεια κτλ. Αν έχεις όμως νου, τότε σίγουρα μπορείς να το κάνεις. Ακριβώς όπως αν έχεις χέρια και πόδια, μπορείς να τα δυναμώσεις.

Όπως λοιπόν κάποιοι γυμνάζονται με στόχο να κερδίσουν μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ενώ άλλοι γυμνάζονται για να αισθάνονται καλά μέσα στο σώμα τους, έτσι ακριβώς κάποιοι αφιερώνουν την ζωή τους στον διαλογισμό και φτάνουν κάπου βαθύτερα, ενώ άλλοι διαλογίζονται για να βοηθήσουν τον εαυτό τους μέσα στην καθημερινότητά τους. Είναι πολύ όμορφο να επιλέγεις αυτό που σου ταιριάζει και σε εξυπηρετεί.

Κάνω αυτό τον πρόλογο γιατί ο στόχος μου στο άρθρο αυτό, είναι να εξουδετερωθεί στην συνείδηση του αναγνώστη, ένα μεγάλο «δεν μπορώ» που συχνά εμφανίζεται στα πρώτα βήματα κάποιου στον διαλογισμό. Πρόκειται για το «δεν μπορώ να μη σκέφτομαι, γι΄αυτό δεν μπορώ να διαλογιστώ».

Η πρόταση αυτή χωλαίνει σε δύο σημεία της:

1) στον διαλογισμό δεν σου ζητάει κανείς να μην σκέφτεσαι

2) αφού έχεις νου, τότε σίγουρα μπορείς να διαλογιστείς.

Δια μέσω του νου

Η ελληνική λέξη για τον διαλογισμό είναι υπέροχη. Σου εξηγεί τα πάντα. «Διά», που δηλώνει διέλευση, μέσο ή τρόπο και «λογισμός». Είναι επομένως η πρακτική που σου επιτρέπει να διελεύσεις στον λογισμό σου. Στον τρόπο που σκέφτεσαι και όχι απλά στην σκέψη σου.

Επομένως σε καμία περίπτωση διαλογισμός δεν σημαίνει απουσία σκέψης. Πώς θα μπορούσε άλλωστε! Αυτό το περίπλοκο σύστημα νευρώνων που διαθέτουμε και ονομάζεται εγκέφαλος, δουλεύει 24ώρες το 24ωρό. Επεξεργάζεται πολλά περισσότερα απ΄ όσα συλλαμβάνεις με τις αισθήσεις σου.

Αν λοιπόν η προσδοκία σου είναι να καθίσεις και να μην σκέφτεσαι τίποτα, τότε ξεκινάς από μία λάθος αφετηρία. Ο διαλογισμός σου επιτρέπει να βρεθείς σε ένα μέρος, απ’ όπου μπορείς να παρατηρήσεις τις σκέψεις σου. Να τις παρατηρήσεις χωρίς να εμπλακείς. Στην πιο λιτή μορφή του κάθεσαι κάπου ήσυχα με ίσια την πλάτη σου, και συγκεντρώνεσαι στην επίγνωση της αναπνοής: «Γνωρίζω ότι εισπνέω», «γνωρίζω ότι εκπνέω».

Τότε είναι που θα εμφανιστούν σκέψεις: «Τι θα φάω;», «με τρώει το πόδι μου», «πόσα δουλειές έχω να κάνω μετά;», «το κάνω καλά;», «γιατί μου μίλησε έτσι;». Η κάθε σκέψη που εισβάλει στον διαλογισμό σου είναι η ευκαιρία να κάνεις την «δουλειά». Ποια δουλειά; Να φέρεις στο προσκήνιο τον «παρατηρητή».

Ο παρατηρητής είναι εκείνη η πτυχή του εαυτού σου, που μπορεί να βλέπει από απόσταση τις σκέψεις και την συμπεριφορά σου. Μπορεί να παρατηρεί ένα συναίσθημα χωρίς να κατακλύζεται συναισθηματικά. Χωρίς να αναλύει τις σκέψεις. Είναι η εσωτερική σου ευφυία. Από την στιγμή που έχεις νου, έχεις και την ικανότητα του παρατηρητή. Χρειάζεται όμως προπόνηση, μέσω του διαλογισμού για να μπορεί να έρχεται στην επιφάνεια.

Έχει ενδιαφέρον ότι ο Βούδας όταν αναφέρεται στον διαλογισμό χρησιμοποιεί την λέξη bhavana, που σημαίνει καλλιέργεια. Πράγματι, ο διαλογισμός σε βοηθά να καλλιεργήσεις το ακατέργαστο πεδίο του νου σου, και κατ΄επέκταση να δώσεις ένα “καλύτερο σχήμα” στην ζωή σου.

Τι είναι τελικά ο διαλογισμός

Ο διαλογισμός είναι δουλειά. Είναι ανακριβές να λέμε «κάθισε και μην σκέφτεσαι». Καλείσαι όμως να καθίσεις χωρίς ερεθίσματα όπως κινητό, συζήτηση, μουσική, ονειροπόληση και να έρθεις σε επαφή μια πιο αντικειμενική εικόνα του εαυτού σου. Όπως ο ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας παρατηρεί από απόσταση τις διαδρομές των αεροπλάνων, και έχει μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα σε σύγκριση με τον πιλότο, έτσι και ο παρατηρητής .

Το κέρδος σου από αυτή την δουλειά, είναι ότι μέσα από την εξάσκηση θα καταφέρεις να διαχειρίζεσαι πιο επιδέξια τα συναισθήματά σου, τις σκέψεις σου και την συμπεριφορά σου. Όλα όσα αποτελούν δηλαδή, την πηγή της δυσαρέσκειάς σου.

Σκέψου το εξής. Όταν εξακολουθείς να αισθάνεσαι θυμό επειδή κάποιος σου μίλησε άσχημα στο παρελθόν, τι είναι αυτό που σου προκαλεί οδύνη; Τα λόγια του που ανήκουν στο παρελθόν ή η σκέψη σου που συντηρεί το συναίσθημα;

Ο ενδυναμωμένος εαυτός/παρατηρητής, μετά από κάποιο διάστημα πρακτικής, θα εμφανίζεται κατά την διάρκεια της ημέρας σου. Θα σε βοηθήσει να παίρνεις απόσταση από τις καταστάσεις, την στιγμή που γίνονται. Έτσι θα ανταποκρίνεσαι επιδέξια, αντί να αντιδράς παρορμητικά.

Επιπλέον θα σου φανερώσει καλύτερα μονοπάτια του νου σου, τα οποία περπατώντας τα θα έχεις πολύ καλύτερο όφελος. Ο τρόπος που σκέφτεσαι σε κάνει να συμπεριφέρεσαι και να δρας με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Όπως πολύ καλύτερα το είπε ο Βούδας «πρόσεχε τι σκέφτεσαι, γιατί αυτό που σκέφτεσαι αυτό θα γίνεις».

Ο εγκέφαλός σου έχει την δυνατότητα να κάνει δισεκατομμύρια συνάψεις. Αν επαναλαμβάνεις κάποια συγκεκριμένη συμπεριφορά που δεν σου κάνει καλό, η λύση είναι να «περπατήσεις» ένα διαφορετικό νοητικό μονοπάτι.

Σίγουρα θέλει δουλειά. Θέλει προπόνηση. Και αυτή η προπόνηση είναι ο διαλογισμός.

Ο διαλογισμός επομένως, δεν λειτουργεί όπως ένα «χάπι» που θα το πάρεις και σε λίγη ώρα θα αισθανθείς χαρά, ευδαιμονία, αρμονία. Συμβαίνει καμιά φορά να «διαφημίζεται» έτσι. Όμως η αλήθεια απέχει. Και είναι σημαντικό να γνωρίζεις τι ακριβώς θα σου προσφέρει ο διαλογισμός, αφενός για να μην έχεις λανθασμένες προσδοκίες, αφετέρου γιατί είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από ένα «σφηνάκι» ευεξίας.

Αν έπρεπε να παρομοιάσω το διαλογισμό με κάτι, θα τον χαρακτήριζα ως «εγχειρίδιο για την χρήση του νου». O νους είναι το πιο πολυδιάστατο και σπουδαίο «μηχάνημα» που υπάρχει. Είναι φτιαγμένο για να σε προστατεύει από τον κίνδυνο και να λύνει προβλήματα. Στην προσπάθειά του να κάνει την δουλειά του με υπερβάλλοντα ζήλο, αναζητά τα προβλήματα, εστιάζει σε αυτά, τα μεγεθύνει ή τα εφευρίσκει. Προσπαθεί να σε προστατέψει ή να σε ανακουφίσει με οποιονδήποτε τρόπο. Ακόμα και με τον λάθος τρόπο.

Όπως δεν θα άφηνες ένα αυτοκίνητο, να σε πάει σε όποιον προορισμό θέλει εκείνο, έτσι μπορείς να μην αφήνεις τον νου σου να σε οδηγεί όπου θέλει αυτός.

Αυτό που μπορείς να κάνεις

Κλείνοντας το άρθρο ελπίζω να έχει εξαφανιστεί το νοητικό εμπόδιο «δεν μπορώ να μην σκέφτομαι». Θέλω για το τέλος, να σε προτρέψω να εστιάσεις σε όλα όσα μπορείς να κάνεις:

• Συνέπεια

Κάνε κάθε μέρα την «προπόνησή σου» και ιδανικά την ίδια ώρα. Είναι ο μόνος τρόπος για να δεις αποτελέσματα.

• Περιόρισε τις προσδοκίες

Απόφυγε να ξεκινάς τον διαλογισμό σου με στόχο να αισθανθείς χαρά, ανακούφιση, ηρεμία κτλ. Κάποια ημέρα θα είναι έτσι, και κάποια άλλη αλλιώς. Απλά παρατήρησε.

• Να έχεις επίγνωση στο «ποιος εμφανίζεται»

Θέλεις να δυναμώσεις τον παρατηρητή. Πρόσεχε μήπως εμφανίζεται ο κριτικός («δεν το κάνω σωστά») ή ο αφηγητής (αυτός που περιγράφει κυριολεκτικά «τώρα αναπνέω τώρα εκπνέω»).

• Να στοχεύεις στην βελτίωση

Σίγουρα σκοπός είναι να μείνεις συγκεντρωμένος χωρίς να παρασύρεσαι από την φαγούρα στο πόδι σου. Στην αρχή όμως δεν πειράζει. Είναι προτιμότερο να ξύσεις το πόδι σου ήρεμα και να συνεχίσεις την «δουλειά», από το να σκέφτεσαι συνέχεια την φαγούρα. Ωστόσο πάντα προσπάθησε για το καλύτερο.

Προσπάθησε να πηγαίνεις ένα βήμα πιο μακριά κάθε φορά. Όπως ξέρεις ότι η γυμναστική που κάνεις δουλεύει, γιατί έχεις μία συγκεκριμένη αίσθηση στον μυ, εξασφάλισε ότι η πρακτική σου γίνεται με εκείνους τους όρους, που σε δυναμώνει νοητικά.

Μπορείς αν θες στο κανάλι μου στο YouTube βρεις πρακτικές καθοδηγούμενων διαλογισμών που έχω φτιάξει για να σε βοηθήσουν. Θα τους βρεις εδώ

---

Ελάτε να κάνουμε διαλογισμό!
.
Online Μαθήματα Yoga