Vairagya: Η ικανότητα να «κοιτάς» με φρέσκια ματιά

Υπάρχει κάτι που ορισμένες φορές μας εμποδίζει να λειτουργήσουμε με αγάπη. Είναι η προσκόλλησή μας σε κάποια ιδέα που έχουμε για ένα πράγμα ή μία κατάσταση. Αυτή η συμπεριφορά περιορίζει την οπτική μας, με αποτέλεσμα αντί να βλέπουμε αυτό που πραγματικά υπάρχει, να εστιάζουμε σε μία προκαθορισμένη πεποίθηση.

Προκειμένου η αγάπη να γίνει η δύναμη μέσα από την οποία λειτουργείς, κι έτσι να σου ανοιχτούν «πόρτες» σε καλύτερες εκδοχές και ευκαιρίες, χρειάζεται να μπορείς να βλέπεις τα πράγματα όπως ακριβώς είναι την κάθε δεδομένη στιγμή. Να μπορείς να βλέπεις τα πάντα με φρέσκια ματιά. Άλλωστε, όλα αλλάζουν, μπορούν να αλλάξουν και θα αλλάξουν». Τα πάντα ρει» που είπε και ο Ηράκλειτος.

Προσκολλήσεις έχουμε όλοι οι άνθρωποι. Σε πράγματα, συναισθήματα, απόψεις, ιδέες ή σε άλλους ανθρώπους. Αυτές τις προσκολλήσεις χρειάζεται πρώτα απ’ όλα να τις αναγνωρίζουμε και στην συνέχεια να τις καταρρίπτουμε. Γιατί μόνο συμβαδίζοντας με την αλλαγή καταφέρνεις να διατηρήσεις εκείνους τους όρους που σου επιτρέπουν να ζεις καλά.

Στο σημερινό άρθρο θα σας εξηγήσω την έννοια της vairagya που στα σανσκριτικά σημαίνει «μη προσκόλληση». Είναι ταυτόχρονα μία έννοια που δηλώνει μία από τις πιο βασικές πρακτικές που προτείνεται στα Yoga Sutras ως μέσο για προσωπική εξέλιξη, αλλά και για ανάπτυξη σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής.

Η διατήρηση μέσα στην αλλαγή

Από την στιγμή που όλα αλλάζουν, πώς μπορείς άραγε να διατηρήσεις την χαρά σου, την ηρεμία σου ή ό,τι άλλο επιθυμείς;

Μπορείς, όταν λειτουργείς με μη προσκόλληση προς το εφήμερο. Η χαρά που σου δημιουργεί μία δουλειά, ένας άνθρωπος ή μία ενασχόληση είναι εφήμερη. Ακόμα κι αν η χαρά πηγάζει από την σχέση που έχεις με το ίδιο σου το παιδί. Το παιδί σίγουρα θα μεγαλώσει και θα αλλάξει. Αν θεωρείς  ότι «χαρά για εμένα είναι αυτό που τώρα έχω με το παιδί μου και το θέλω για πάντα ακριβώς το ίδιο», το πιθανότερο είναι ότι θα έρθει εκείνη η στιγμή που αντί για χαρά μάλλον θα βιώνεις νοσταλγία, λύπη, ίσως και εξάρτηση.

Μέσα από την αντίληψή μου, προτείνω έναν τρόπο που θεωρώ ότι είναι χρήσιμος να δώσεις τέλος σε οποιαδήποτε είδους προσκόλληση,. Προτείνω να φέρνεις  καθημερινά επίγνωση σε ό,τι καινούργιο υπάρχει, δυσάρεστο ή ευχάριστο. Με άλλα λόγια να  βλέπεις μέσα από διαφάνεια ό,τι κάνεις. Με φρεσκάδα. Χωρίς προκαταλήψεις και στερεότυπα.

Αυτό θα σε βοηθήσει με δύο τρόπους. Αφενός, όπως ανέφερα και προηγουμένως, είναι ο τρόπος να συμβαδίζεις με την αλλαγή και να προσαρμόζεσαι εύκολα στα νέα δεδομένα. Σας έχει τύχει να βρεθείτε σε μία σχέση όπου τα δεδομένα άλλαξαν, και εσείς με προσκόλληση προσπαθήσατε να την διατηρήσετε όπως ακριβώς ήταν κάποτε, και τελικά αυτό να δημιούργησε ταλαιπωρία, ίσως και οδύνη;

Η καλλιέργεια της vairagya ως νοοτροπία θα σε βοηθήσει να αποφύγεις το παραπάνω. Επί της ουσίας η vairagya είναι ένας τρόπος να βλέπεις την μεγάλη εικόνα σε μία κατάσταση. Μέσα από αυτή την μεγάλη οπτική, την ευρεία εικόνα, πόσο μάλλον όταν υπάρχει διαφάνεια, θα μπορέσεις να εντοπίσεις τι είναι αυτό που πραγματικά μπορείς να διατηρήσεις.

Στο παράδειγμα των ανθρώπινων σχέσεων, η μεγάλη εικόνα είναι εκείνες οι ποιότητες που υπήρχαν σε μία σχέση και όλες μαζί δημιουργούσαν την χαρά σου. Στοχάσου ποιες ήταν αυτές. Ήταν η καλή επικοινωνία; Ήταν η συντροφικότητα; Ήταν το παιχνίδι; Ήταν ο ενθουσιασμός της ανακάλυψης που ίσως μοιραζόσασταν; Μπορείς να εστιάσεις στο πώς θα ξαναβρείς αυτές τις ποιότητες με άλλο τρόπο, μέσα σε άλλες συνθήκες. Κάποιες φορές θα το καταφέρεις με τον ίδιο άνθρωπο και κάποιες φορές με άλλον άνθρωπο.  Το πρόγραμμα, οι προσωπικότητες, οι σχέσεις, το σώμα μας και οι συνθήκες αλλάζουν. Αυτό είναι δεδομένο. Είναι σημαντικό να αντιλαμβάνεσαι ξεκάθαρα τι είναι εφήμερο και να καλλιεργείς την μη προσκόλλησή σου σε αυτό.

Η vairagya είναι επίσης ο τρόπος να μην συγκρίνεις το τώρα με αυτό που ήταν κάποτε. Αυτό σε προφυλάσσει από την αποστροφή. Προφανώς μία τέτοιου είδους σύγκριση μπορεί να δημιουργήσει αποστροφή στο «τώρα» και αυτό δεν σε βοηθά. Γιατί ουσιαστικά μόνο αυτό το «τώρα» έχεις πραγματικά στην διάθεσή σου. Αυτό το «τώρα» μπορείς να αξιοποιήσεις. Μπες λοιπόν στο «τώρα» με επίγνωση, ανοιχτή καρδιά και ευρυχωρία για να δεις ξεκάθαρα πώς μπορείς να δημιουργήσεις κάτι καλό για τον εαυτό σου μέσα στις νέες συνθήκες.

Πάνω απ’όλα, δίνοντας τέλος στις προσκολλήσεις σου, θα βιώνεις πιο υγιή, ισορροπημένα συναισθήματα και θα χτίζεις καλές και γερές σχέσεις με τα πάντα γύρω σου, συμπεριλαμβανομένου και της σχέσης με τον εαυτό σου.

Γιατί όταν αγαπάς αλλά έχεις προσκόλληση, δημιουργείται έδαφος για συναισθήματα και συμπεριφορές όπως είναι ο θυμός, η ζήλια, ο εγωισμός, η κτητικότητα κτλ. Ενώ όταν αγαπάς χωρίς προσκόλληση ευδοκιμούν η κατανόηση, η συμπόνοια, η ευγένεια και η ελευθερία. Διάλεξε λοιπόν με προσοχή τι «σπέρνεις» γιατί αυτό είναι που θα συλλέξεις αργότερα.

Τα 4 στάδια της μη προσκόλλησης

Ο σοφός Patanjali στα Yoga Sutras που κατέγραψε, αναφέρει δύο βασικές αρχές της yoga. Την πρακτική που γίνεται με επιμονή και συνέπεια (abhyasa) και την μη προσκόλληση (vairagya) .

Για να καταλάβουμε τι ακριβώς θέλει να πει, χρειάζεται να ανατρέξουμε σε ένα άλλο, πολύ σημαντικό sutra που μας δίνει τον ορισμό του τι είναι yoga. Σύμφωνα με τον Patanjali «Yoga είναι ο κατευνασμός των διακυμάνσεων του Νου». Yoga είναι δηλαδή η κατάσταση όπου ο νους μας βιώνει αρμονία αντί για οδύνη. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη ότι την εποχή που έγραφε ο Patanjali τα Υoga Sutras, δεν αναφερόταν στην σωματική άσκηση όπως την κάνουμε σήμερα, μπορούμε να καταλάβουμε οι οδηγίες αφορούν την ανθρώπινη αυτογνωσία και αυτοβελτίωση . Είναι «οδηγίες χρήσης» για να οργανώνεις ωφέλιμα και αποτελεσματικά το μυαλό σου, τα συναισθήματά σου και την δράση σου.

Τα sutras επιπλέον μας λένε πως η καλλιέργεια της μη προσκόλλησης έχει τέσσερα στάδια:

Το πρώτο ονομάζεται Yatamana, και αναφέρεται στην προσπάθεια που κάνουμε να απομακρύνουμε τον νου από τις αισθητηριακές «σκανδάλες» που προκαλούν προσκόλληση.

Το δεύτερο ονομάζεται Vyatireka, και είναι το στάδιο συνειδητοποιείς και αναγνωρίζεις ξεκάθαρα την προσκόλλησή σου προς συγκεκριμένα πράγματα.

Το τρίτο είναι η Ekendriya . Σε αυτό το στάδιο υπάρχει αυτοέλεγχος των αισθήσεων απέναντι στο αντικείμενο της προσκόλλησης, το μυαλό ωστόσο συνεχίζει να έχει προσκόλληση σε αυτό ή αποστροφή σε οτιδήποτε δεν είναι αυτό .

Το τέταρτο στάδιο είναι η Vasirara και είναι το ανώτερο στάδιο. Εδώ πλέον έχεις απελευθερωθεί από την προσκόλλησή σου και δεν έχεις ούτε βαθιά επιθυμία για κάτι συγκεκριμένο, ούτε αποστροφή όταν αυτό το κάτι δεν εμφανίζεται. Σε αυτό το στάδιο μπορείς ευκολότερα, πιο συγκεντρωμένα και πιο μεθοδικά, να εργαστείς πάνω στην επίτευξη του προσωπικού σου στόχου.

Έχεις λοιπόν στην διάθεσή σου μία ξεκάθαρη μέθοδο για να απελευθερωθείς από οποιαδήποτε προσκόλληση σου προκαλεί οδύνη. Είναι στο χέρι σου να πετύχεις τον στόχο σου κάνοντας πρακτική πάνω σε αυτό, με επιμονή και συνέπεια. Μπορείς να ξεκινήσεις από σήμερα κιόλας!

Στην πράξη

Αυτή την εβδομάδα σας προτείνω να εξερευνήσετε και να δουλέψετε πάνω στην μη προσκόλληση με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, που θα σας αποκαλύψει πολλά για τον εαυτό σας και το πώς λειτουργείτε.

Η πρόταση είναι, σε ό,τι ασχολείστε και με ό,τι εμπλέκεστε, πρώτα απ’ όλα να κάνετε ένα βήμα πίσω και να «κοιτάξετε» με φρέσκια ματιά. Με διαφάνεια. Βάλτε στόχο να μην «πέσετε στην παγίδα» προηγούμενων δεδομένων, εξαρτήσεων, ενδεχομένως και προκαταλήψεων, δημιουργώντας νέες προσκολλήσεις. Εφαρμόστε το παραπάνω παντού. Στις επαφές σας με τους άλλους, στην οικογένειά σας, στην εργασία σας, στο τρόπο που αντιμετωπίζετε το σώμα σας, ή τον χαρακτήρα σας. Λειτουργήστε με αγάπη. Αυτό αρκεί.

Για να σας βοηθήσω σκεφτείτε την εξής αναλογία. Για να προσεγγίσετε τις διαφορετικές πτυχές της ζωής σας με την πρόθεση της μη προσκόλλησης, φανταστείτε τον τρόπο που προσεγγίζει  ένας καλός γιατρός τον ασθενή του. Του παρέχει την φροντίδα, τις γνώσεις και τις ικανότητές του, αποφεύγοντας να παρασυρθεί συναισθηματικά, ούτως ώστε να διατηρήσει την λογική και αντικειμενική του κρίση. Έτσι ο καλός γιατρός καταφέρνει να λειτουργεί με αγάπη σε σωστά μέτρα και σταθμά.

Μέσα από το ίδιο πρίσμα προτείνω να εξετάσετε οτιδήποτε αυτή την στιγμή εμφανίζεται στην καθημερινότητά σας, προκαλώντας δυσαρέσκεια, ανησυχία ή ενόχληση (διακυμάνσεις στον νου δηλαδή), για να το θεραπεύσετε. Η στερεοτυπική οπτική θα σας φέρει το ίδιο αποτέλεσμα που παίρνετε μέχρι τώρα. Αν η επιθυμία σας είναι να πάρετε διαφορετικό αποτέλεσμα, δουλέψτε με τα 4 βήματα της vairagya και  με την πρόθεση να καλλιεργήσετε μία φρέσκια, νηφάλια, και ακέραιη ματιά. Υποδεχθείτε αυτό που υπάρχει με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά.

Στον χρόνο που θα περάσουμε μαζί στις τάξεις yoga θα εκμεταλλευτούμε την πρακτική, για να δουλέψουμε με την vairagya. Συγκεκριμένα μέσα στις θέσεις (asana) είναι μία καλή ευκαιρία για να εντοπίσουμε τα αισθήματα έντασης, φόβου, σύγκρισης και αποστροφής που γεννά η προσκόλληση. Η ιστορία που «τρέχει» εκείνη την ώρα στον νου, πιθανότατα να είναι η ίδια ιστορία να εμφανίζεται και εκτός του mat, σε διαφορετικές περιστάσεις. Εμείς θα δουλέψουμε με αγάπη για να την μετασχηματίσουμε σε κάτι διαφορετικό. Σε κάτι καλύτερο.

Σας περιμένω